Avukat Eylem TEMEL | DiYARBAKIR

Önsöz

İnsanlık ailesinin bütün üyelerinde bulunan haysiyetin ve bunların eşit ve devir kabul etmez haklarının tanınması hususunun, hürriyetin, adaletin ve dünya barışının temeli olmasına,

İnsan haklarının tanınmaması ve hor görülmesinin insanlık vicdanını isyana sevkeden vahşiliklere sebep olmuş bulunmasına, dehşetten ve yoksulluktan kurtulmuş insanların, içinde söz ve inanma hürriyetlerine sahip olacakları bir dünyanın kurulması en yüksek amaçları oralak ilan edilmiş bulunmasına,

Insanin zulüm ve baskiya karsi son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmamasi için insan haklarinin bir hukuk rejimi ile korunmasinin esasli bir zaruret olmasina,

Uluslararasinda dostça iliskiler gelistirilmesini tesvik etmenin esasli bir zaruret olmasina,

Birlesmis Milletler halklarinin, Antlasmada, insanin ana haklarina, insan sahsinin haysiyet ve degerine, erkek ve kadinlarin esitligine olan imanlarini bir kere daha ilan etmis olmalarina ve sosyal ilerlemeyi kolaylastirmaya, daha genis bir hürriyet içerisinde daha iyi hayat sartlari kurmaya karar verdiklerini beyan etmis bulunmalarina,

Üye devletlerin, Birlesmis Milletler Teskilati ile isbirligi ederek insan haklarina ve ana hürriyetlerine bütün dünyada gerçekten saygi gösterilmesinin teminini taahhüt etmis olmalarina,

Bu haklar ve hürriyetlerin herkesçe ayni sekilde anlasilmasinin yukaridaki taahhüdün yerine getirilmesi için son derece önemli bulunmasina göre,

Birlesmis Milletler Genel Kurulu,

Insanlik toplulugunun bütün fertleriyle uzuvlarinin bu beyannameyi daima gözönünde tutarak

ögretim ve egitim yoluyla bu haklar ve hürriyetlere saygiyi gelistirmeye, gittikçe artan milli ve milletlerarasi tedbirlerle gerek bizzat üye devletler ahalisi gerekse bu devletlerin idaresi altindaki ülkeler ahalisi arasinda bu haklarin dünyaca fiilen taninmasini ve tatbik edilmesini saglamaya gayret etmeleri amaciyla bütün halklar ve milletler için ulasilacak ortak ideal olarak isbu Insan Haklari Evrensel Beyannamesini ilan eder.

Madde 1
Bütün insanlar hür, haysiyet ve haklar bakimindan esit dogarlar. Akil ve vicdana sahiptirler ve birbirlerine karsi kardeslik zihniyeti ile hareket etmelidirler.

Madde 2
Herkes, irk, renk, cinsiyet, dil, din, siyasi veya diger herhangi bir akide, milli veya içtimai mense, servet, dogus veya herhangi diger bir fark gözetilmeksizin isbu Beyannamede ilan olunan tekmil haklardan ve bütün hürriyetlerden istifade edebilir.

Bundan baska, bagimsiz memleket uyrugu olsun, vesayet altinda bulunan, gayri muhtar veya sair bir egemenlik kayitlamasina tabi ülke uyrugu olsun, bir sahis hakkinda, uyrugu bulundugu memleket veya ülkenin siyasi, hukuki veya milletlerarasi statüsü bakimindan hiçbir ayrilik gözetilmeyecektir.

Madde 3
Yasamak, hürriyet ve kisi emniyeti her ferdin hakkidir.

Madde 4
Hiç kimse kölelik veya kulluk altinda bulundurulamaz; kölelik ve köle ticareti her türlü sekliyle yasaktir.

Madde 5
Hiç kimse iskenceye, zalimane, gayriinsani, haysiyet kirici cezalara veya muamelelere tabi tutulamaz.

Madde 6
Herkes her nerede olursa olsun hukuk kisiliginin taninmasi hakkini haizdir.

Madde 7
Kanun önünde herkes esittir ve farksiz olarak kanunun esit korumasindan istifade hakkini haizdir. Herkesin isbu Beyannameye aykiri her türlü ayirdedici mualeleye karsi ve böyle bir ayirdedici muamele için yapilacak her türlü kiskirtmaya karsi esit korunma hakki vardir.

Madde 8
Her sahsin kendine anayasa veya kanun ile taninan ana haklara aykiri muamelelere karsi fiilli netice verecek sekilde milli mahkemelere müracaat hakki vardir.

Madde 9
Hiç kimse keyfi olarak tutuklanamaz, alikonulanamaz veya sürülemez.

Madde 10
Herkes, haklarinin, vecibelerinin veya kendisine karsi cezai mahiyette herhangi bir isnadin tespitinde, tam bir esitlikle, davasinin bagimsiz ve tarafsiz bir mahkeme tarafindan adil bir sekilde ve açik olarak görülmesi hakkina sahiptir.

Madde 11
Bir suç islemekten sanik herkes, savunmasi için kendisine gerekli bütün tertibatin saglanmis bulundugu açik bir yargilama ile kanunen suçlu oldugu tespit edilmedikçe masum sayilir.
Hiç kimse islendikleri sirada milli veya milletlerarasi hukuka göre suç teskil etmeyen fiillerden veya ihmallerden ötürü mahkum edilemez. Bunun gibi, suçun islendigi sirada uygulanabilecek olan cezadan daha siddetli bir ceza verilemez.

Madde 12
Hiç kimse özel hayati, ailesi, meskeni veya yazismasi hususlarinda keyfi karismalara, seref ve söhretine karsi tecavüzlere maruz birakilamaz. Herkesin bu karisma ve tecavüzlere karsi kanun ile korunmaya hakki vardir.

Madde 13
Herkes herhangi bir devletin sinirlari dahilinde serbestçe dolasma ve yerlesme hakkina haizdir.
Herkes, kendi memleketi de dahil, herhangi bir memleketi terketmek ve memleketine dönmek hakkina haizdir.

Madde 14
Herkes zulüm karsisinda baska memleketlerden mülteci olarak kabulü talep etmek ve memleketler tarafindan mülteci muamelesi görmek hakkini haizdir.
Bu hak, gerçekten adi bir cürüme veya Birlesmis Milletler prensip ve amaçlarina aykiri faaliyetlere müstenit kovusturmalar halinde ileri sürülemez.

Madde 15
Her ferdin bir uyrukluk hakki vardir.
Hiç kimse keyfi olarak uyruklugundan ve uyruklugunu degistirmek hakkindan mahrum edilemez.

Madde 16
Evlilik çagina varan her erkek ve kadin, irk, uyrukluk veya din bakimindan hiçbir kisitlamaya tabi olmaksizin evlenmek ve aile kurmak hakkina haizdir. Her erkek ve kadin evlenme konusunda, evlilik süresince ve evliligin sona ermesinde esit haklari haizdir.
Evlenme akdi ancak müstakbel eslerin serbest ve tam rizasiyla yapilir.
Aile, cemiyetin tabii ve temel unsurudur, cemiyet ve devlet tarafindan korunmak hakkini haizdir.

Madde 17
Her sahis tek basina veya baskalariyla birlikte mal ve mülk sahibi olmak hakkini haizdir.
Hiç kimse keyfi olarak mal ve mülkünden mahrum edilemez.

Madde 18
Her sahsin, fikir, vicdan ve din hürriyetine hakki vardir; bu hak, din veya kanaat degistirmek hürriyeti, dinini veya kanaatini tek basina veya topluca, açik olarak veya özel surette, ögretim, tatbikat, ibadet ve ayinlerle izhar etmek hürriyetini içerir.

Madde 19
Her ferdin fikir ve fikirlerini açiklamak hürriyetine hakki vardir. Bu hak fikirlerinden ötürü rahatsiz edilmemek, memleket sinirlari mevzubahis olmaksizin malümat ve fikirleri her vasita ile aramak, elde etmek veya yaymak hakkini içerir.

Madde 20
Her sahis saldirisiz toplanma ve dernek kurma ve dernege katilma serbestisine maliktir.
Hiç kimse bir dernege mensup olmaya zorlanamaz.

Madde 21
Her sahis, dogrudan dogruya veya serbestçe seçilmis temsilciler vasitasiyla, memleketin kamu isleri yönetimine katilmak hakkini haizdir.
Her sahis memleketin kamu hizmetlerine esitlikle girme hakkini haizdir.
Halkin iradesi kamu otoritesinin esasidir; bu irade, gizli sekilde veya serbestligi saglayacak muadil bir usul ile cereyan edecek, genel ve esit oy verme yoluyla yapilacak olan devri ve dürüst seçimlerle ifade edilir.

Madde 22
Her sahsin, cemiyetin bir üyesi olmak itibariyle, sosyal güvenlige hakki vardir; haysiyeti için ve sahsiyetinin serbestçe gelismesi için zaruri olan ekonomik, sosyal ve kültürel haklarin milli gayret ve milletlerarasi isbirligi yoluyla ve her devletin teskilati ve kaynaklariyla mütenasip olarak gerçeklestirilmesine hakki vardir.

Madde 23
Her sahsin çalismaya, isini serbestçe seçmeye, adil ve elverisli çalisma sartlarina ve issizlikten korunmaya hakki vardir.
Herkesin, hiçbir fark gözetilmeksizin, esit is karsiliginda esit ücrete hakki vardir.
çalisan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlik haysiyetine uygun bir yasayis saglayan ve gerekirse her türlü sosyal koruma vasitalariyla da tamamlanan adil ve elverisli bir ücrete hakki vardir.
Herkesin menfaatlerinin korunmasi için sendikalar kurmaya ve bunlara katilmaya hakki vardir.

Madde 24
Her sahsin dinlenmeye, eglenmeye, bilhassa çalisma müddetinin makul surette sinirlandirilmasina ve muayyen devrelerde ücretli tatillere hakki vardir.

Madde 25
Her sahsin, gerek kendisi gerekse ailesi için, yiyecek, giyim, mesken, tibbi bakim, gerekli sosyal hizmetler dahil olmak üzere sagligi ve refahini temin edecek uygun bir hayat seviyesine ve issizlik, hastalik, sakatlik, dulluk, ihtiyarlik veya geçim imkânlarindan iradesi disinda mahrum birakacak diger hallerde güvenlige hakki vardir.
Ana ve çocuk özel ihtimam ve yardim görmek hakkini haizdir. Bütün çocuklar, evlilik içinde veya disinda dogsunlar, ayni sosyal korunmadan faydalanirlar.

Madde 26
Her sahsin ögrenim hakki vardir. Ögrenim hiç olmazsa ilk ve temel safhalarinda parasizdir. Ilk ögretim mecburidir. Teknik ve mesleki ögretimden herkes istifade edebilmelidir. Yüksek ögretim, liyakatlerine göre herkese tam esitlikle açik olmalidir.
Ögretim insan sahsiyetinin tam gelismesini ve insan haklariyla ana hürriyetlerine sayginin kuvvetlenmesini hedef almalidir. Ögretim bütün milletler, irk ve din gruplari arasinda anlayis, hosgörü ve dostlugu tesvik etmeli ve Birlesmis Milletlerin barisin idamesi yolundaki çalismalarini gelistirmelidir.
Ana baba, çocuklarina verilecek egitim türünü seçmek hakkini öncelikle haizdirler.

Madde 27
Herkes, toplulugun kültürel faaliyetine serbestçe katilmak, güzel sanatlari tatmak, ilim sahasindaki ilerleyise istirak etmek ve bundan faydalanmak hakkini haizdir.
Herkesin yarattigi, her türlü bilim, edebiyat veya sanat eserlerinden mütevellit manevi ve maddi menfaatlerin korunmasina hakki vardir.

Madde 28
Herkesin, isbu Beyannamede derpis edilen hak ve hürriyetlerin tam tatbikini saglayacak bir sosyal ve milletlerarasi nizama hakki vardir.

Madde 29
Her sahsin, sahsiyetinin serbest ve tam gelismesi ancak bir topluluk içinde mümkündür ve sahsin bu topluluga karsi görevleri vardir.
Herkes, haklarinin ve hürriyetlerinin kullanilmasinda, sadece, baskalarinin haklarinin ve hürriyetlerinin geregince taninmasi ve bunlara saygi gösterilmesi amaciyla ve ancak demokratik bir cemiyette ahlâkin, kamu düzeninin ve genel refahin hakli icaplarini yerine getirmek maksadiyla kanunla belirlenmis sinirlamalara tabi tutulabilir.
Bu hak ve hürriyetler hiçbir veçhile Birlesmis Milletlerin amaç ve prensiplerine aykiri olarak kullanilamaz.

Madde 30
Isbu Beyannamenin hiçbir hükmü, herhangi bir devlete, zümreye ya da ferde, bu Beyannamede ilan olunan hak ve hürriyetleri yoketmeye yönelik bir faaliyete girisme ya da eylemde bulunma hakkini verir sekilde yorumlanamaz.